خاطرات همایون ارشادی از فیلم بادبادک باز ، خالد حسینی دوست داشت به ایران بیاید - وبلاگ مویک

به گزارش وبلاگ مویک، 11 سال پیش، توی ماشینم نشسته بودم و منتظر بودم چراغ سبز گردد و دنبال کارم بروم که همان وقت دیدم یکی به طرف ماشین آمد و با انگشت، به شیشه سمت راننده زد و از من پرسید سابقه بازیگری دارم؟ و اصلا به آن فکر نموده ام یا نه؟ من هم گفتم نه؛ هیچ وقت بازی ننموده ام. بعد وقتی پرسید حاضرم در فیلم او بازی کنم؟ بلافاصله گفتم، بله. او عباس کیارستمی بود که من را برای بازی در فیلم طعم گیلاس انتخاب نموده بود. آن وقت ها من بیشتر درگیر کار همیشگی ام ـ نقشه کشی ـ بودم. اما پیشنهاد عباس کیارستمی زندگی ام را تغییر داد. همین فیلم طعم گیلاس بود که باعث شد برای بازی در فیلم بادبادک باز انتخاب شوم.

سال 85 بود و من مشغول بازی در فیلم من نه منم بودم که به من تلفن زدند و گفتند خانمی به نام کیت داوت از لندن می خواهد با من صحبت کند. وقتی با او تماس گرفتم خانم داوت به من گفت طعم گیلاس را دیده اند و از بازی من خوش شان آمده و برای فیلمی در نظر گرفته شده ام. اثری که قرار بود مارک فورستر آن را بسازد. تنها فیلمی که آن وقت ها از فورستر دیده بودم، فیلم بالماسکه هیولا بود. البته بعدتر، فیلم در جست وجوی ناکجاآباد را هم دیدم.

داوت به من گفت برای نقش بابا در اقتباسی از کتاب بادبادک باز انتخاب شده ام. خب، من ترجمه کتاب را خوانده بودم و می دانستم از نظر ظاهری شباهتی به بابای داستان خالد حسینی ندارم. در کتاب، شخصیت بابا شخصیت بسیار غول پیکری است. دست هایی بزرگ دارد، با خرس کشتی می گیرد و… حتی بعدها این موضوع را به مارک فورستر هم گفتم. اما آن ها برایم چهار صفحه دیالوگ فرستادند که به زبان دَری بود.

من این جا با چند دوست افغان، آن ها را مرور کردم و بعد رفتم کابل. دفعه اول که کارگردان را دیدم آغاز کردم به دری خواندن. البته او معنی اش را نمی فهمید. من یک دور خواندم. او گفت: دوباره بخوان، دوباره خواندم. این ماجرا 3 بار تکرار شد. ظاهرا مارک فورستر همان زمان از مترجمی که آن جا بود، پرسیده بود لهجه اش چه طور بود؟ و او هم گفته بود خوب است. بعد برگشتم ایران و مدتی بعد با من تماس گرفتند که انتخاب شده ای. برای همین راهی کابل شدم. البته امکانات آن جا جوری نبود که بتوانیم کل فیلم را در آن محل فیلم برداری کنیم.

هنوز اثرات جنگ باقی بود و البته حملات گاه وبی گاه امریکایی ها هم بود. برای همین لوکیشن اصلی ما شهری در غرب چین شد. از پکن تا شهری به نام رونکی چهارساعت پرواز داشتیم و از آن جا هم یک ساعت پرواز می کردیم و می رفتیم کشگار. شهری در استان شین جان که حدود سیزده، چهارده میلیون جمعیت دارد و 95 درصد مردم اش مسلمان هستند و به زبان هایی غیر از چینی حرف می زنند. زبانی که خیلی شبیه زبان ترکی ماست.

قیافه ها هم اصلاً شبیه قیافه چینی ها نیست، عجیب این بود که حتی برخی هایشان چینی بلد نبودند. ما بیشتر زمان فیلمبرداری را در آن جا بودیم. تعدادی از صحنه ها را هم البته وقتی به طرف مرز رفتیم، گرفتیم. مقداری از فیلم برداری هایی که قرار بود در سان فرانسیسکو انجام گردد، در پکن گرفتیم. سه هفته هم که در خود سان فرانسیسکو کار کردیم.

اما مهم تر از همه این ها، شیوه کار فورستر بود. موقع کار اگر قرار بود پلانی دوباره تکرار گردد، فورستر اجازه نمی داد فیلم برداری قطع گردد. ما برخی برداشت ها را چندبار می گرفتیم. اما برخی برداشت ها بودند که دو، سه دفعه پشت سر هم می گرفتیم شان. به این صورت که می گفت آغاز و ما آغاز می کردیم و می رفتیم. اما زمانی که می گفت کات، دوربین قطع نمی شد، ما به سرعت برمی گشتیم سر جای اول مان و دوباره ادامه می دادیم.

برخی صحنه ها هستند که دو، سه مرتبه پشت سر هم است. سبک کارش این طوری بود و اصلاً پیش نیامد به کسی بگوید این جا را خوب بازی کردی یا بد. وقتی مترجم تایید می کرد که دیالوگ ها درست گفته شده، کات می داد. خودش جوری با بازیگر کار می کرد که کاملاً برای بازی در آن فضا هماهنگ می شد. همین که کات نمی داد و ما مرتب تکرار و تمرین می کردیم، آرام آرام ما را با با نوع بازی ای که مدنظر داشت آشنا می کرد. یکی دیگر از ویژگی های کار مارک فورستر این است که اصلا اهل اغراق نیست. مراقب بود که ما زیادی نقش را احساساتی نکنیم.

حتی وقتی به او گفتم انتخاب من برای نقش بابا اشتباه بوده است، به من گفت تو نگران نباش. فقط دیالوگ ها را درست بگو. بعدها به من گفت همه آن اقتدار و قدرت بابا را در چشم های من پیدا نموده است. راستش من خودم هم چندان به نتیجه کار مطمئن نبودم. خب، هم من نقش یک افغان را بازی نموده بودم و هم کارگردانی انگلیسی زبان فیلم را ساخته بود. اما وقتی برای اولین بار فیلم را دیدم، متوجه شدم که همان حس کتاب را به من داده است.

کتابی که خیلی دوستش داشتم. البته خود خالد حسینی هم خیلی به پروژه یاری کرد. او یک بار به لوکیشن ما در چین آمده بود. اتفاقا آن جا فهمیدم که مدتی هم در ایران زندگی نموده و ساکن منطقه یوسف آباد تهران بوده. او از من سراغ کبابی ای را در آن محله می گرفت و می گفت دوست دارد باز هم به ایران بیاید. اتفاقا آن موقع مشغول کار روی فیلم نامه ای درباره شاهنامه فردوسی هم بود. خالد حسینی مدام با گروه در ارتباط بود. همین تماس ها هم خیلی به کار یاری کرد. البته ما گروه خوبی داشتیم. به جز من، شان توب هم از ایرانی هایی بود که در لُس آنجلس زندگی می کرد.

آقای ناصر معمار ضیا هم که نقش رئیس پرورشگاه را بازی می کرد سال هاست از ایران رفته. قبلا بازیگر تئاتر بوده و الان هم در لندن زندگی می نماید. اما بین همه آدم ها، این خالد عبدالله بود که استعداد عجیبی داشت. البته خالد عبدالله متولد اسکاتلند است و در انگلیس زندگی می نماید. دفعه دوم که من به کابل رفته بودم او را دیدم. دو تا معلم برایش گرفتند و از صبح تا شب آغاز کرد به دری خواندن.

جوری زبان دری را یاد گرفت که نه فقط خط ها و دیالوگ هایش را از بر کرد، که حتی به آن زبان حرف می زد. این مرحله برای من سخت بود. چون زبان من به آن ها شبیه بود و باید خیلی روی لهجه ام کار می کردم تا عادت همیشگی گفتن کلمات را از ذهنم بیرون کنم. اما برای خالد خوب بود. چون او زبان را با لهجه یاد می گرفت. او خیلی زود به زبان مسلط شد و توانست یکی از برترین بازی ها را ارائه کند.

نقش من در فیلم بادبادک باز درواقع نقش دوم به شمار میرود. اما خیلی ها از آن تعریف کردند. شاید همین باعث شد که بتوانم برای فیلم یک مشت دروغ ریدلی اسکات هم تست بدهم. برای او یک فیلم ویدیویی آماده کردم و فرستادم. اتفاقا ریدلی اسکات هم خوشش آمد. اما به خاطر این که سن نقش از من بیشتر بود نتوانستم در فیلم بازی کنم.

اصولا شیوه کار در فیلم های خارجی این طور است که برای نقش های مختلف باید تست بدهی و موسسات انتخاب بازیگر تنها تو را معرفی می نمایند. اما به نظرم همین هم خوب است. تجربه بازی در فیلم های خارجی اتفاق مهمی است. برای من بازی در بادبادک باز به مقدار طعم گیلاس سرنوشت ساز بود.

کریم نیکونظر: همایون ارشادی فارغ التحصیل معماری از ایتالیاست. بعد از آن که به وسیله عباس کیارستمی برای بازی در فیلم طعم گیلاس انتخاب شد، وارد حرفه سینما شد و طی هشت سال در سیزده فیلم بازی کرد. در کارنامه اش هم فیلم های شاخصی مثل درخت گلابی [ساخته داریوش مهرجویی] وجود دارد و هم فیلم های کم اهمیت تری مانند رویای خیس.

با این همه او توانست با فیلم بادبادک باز [ساخته مارک فورستر، براساس داستان خالد حسینی] نگاه ها را به خود جلب کند و باعث گردد منتقدانی هم چون راجر ایبرت از بازی او در نقش بابا تعریف نمایند. او مدتی پیش در فیلم تازه الخاندرو آمه نابار به نام غبارهای زمان هم بازی نموده است، فیلمی که داستانش در مصر باستان می گذرد. ارشادی در این نوشتار، خاطرات حضورش در فیلم بادبادک باز را مرور می نماید.