فردوسیِ دهقان زاده بدون احتیاج مالی 30 سال برای سرودن شاهنامه وقت گذاشت - وبلاگ مویک

به گزارش وبلاگ مویک، به گزارش خبرنگار خبرنگاران ، محمود جعفری دهقی در این نشست که در دهمین روز برپایی نمایشگاه کتاب 1402 برگزار گردید، در سخنانی عنوان نمود: نویسنده این کتاب مباحث چالش برانگیزی را مطرح نموده و کم بحث ترین بخش این کتاب درباره زندگی فردوسی است. مؤلف در فصل ششم با نام مردی در افسانه ها بدون اینکه به مباحث غیرقابل اعتماد تکیه کند به خوبی زندگی فردوسی را بازسازی و سعی نموده براساس خود شاهنامه یا منابع بسیار موثق زندگی وی را بازگو کند.

وی با اشاره به اینکه نویسنده در بخشی از کتاب بیان نموده که هدف فردوسی اصلا پاسداشت زبان پارسی نبوده است، گفت: چنین صحبتی درحالی انجام می گردد که همگی می دانیم زبان فارسی دری پیش از فردوسی حیات خود را شروع نموده است. با اینکه اگر عده ای فکر می نمایند اگر فردوسی نبود زبان پارسی هم نبود کمی اغراق است، اما شکی نیست شاهنامه حکیم توس در تحول و استمرار و شیوا سرودن حماسه ایرانی و تحول آن نقش حیاتی داشته است. اما به هرحال نویسنده نظرش این است که چنین نیست تأکید نموده، هدف فردوسی از سرودن شاهنامه، فقط تأمین معاش بوده است.

این استاد زبان های باستان تأکید کرد: نویسنده در فصل هفتم با نام شاعر، شاه و زبان مباحث دیگری مبنی براینکه فردوسی هیچگاه هدفی برای مبارزه با تهاجم فرهنگی اعراب نداشته را مطرح نموده است. این ادعا درحالی است که همه چنین تفکری دارند و شاهنامه را ملاک مبارزه با تهاجم فرهنگی قرار می دهند. مؤلف کتاب نظریه های چالش برانگیزی را مطرح می نماید که از یک استاد مطلع به تفکر ایران تعجب برانگیز است.

وی گفت: محمود امید سالار، نویسنده این کتاب نکاتی را می گوید که از یک استاد محقق و مطلع به تفکر ایران، شگفت آور است. می گوید ما نباید فردوسی را پدر زبان فارسی بدانیم و فردوسی فقط توانسته حماسه ها را با هنرمندی، فصاحت و بلاغت و تکنیک های شاعری شاهنامه به نظم دربیاورد.

رئیس انجمن ایران شناسی تأکید کرد: نویسنده بیان نموده که فردوسی اصلا هدف تعالی تمدن و زبان فارسی نداشته است. نویسنده می گوید فردوسی به دلیل امرار معاش شاهنامه را سروده است؛ درحالیکه ما می دانیم در متون مربوط به آن موقع شواهدی وجود دارد که نشان می دهد فردوسی از خانواده دهقانان بوده است. دهقان آن موقع به معنای قشری بود که جزو زمین داران و از خوانین آن موقع بوده اند. دهقانان صاحب ملک بوده اند و زارعینی داشتند که روی زمین هایشان کار می کردند؛ بنابراین فردوسی احتیاج مادی نداشته که 30 سال برای سرودن شاهنامه وقت بگذارد تا بعد پولی به دست آورد.

وی اضافه نمود: نویسنده بیان نموده که فردوسی به دلیل معروفیت این کار را نموده است؛ درحالیکه اگر فردوسی معروفیت می خواست، می توانست مانند شعرای دیگر آن موقع در دربار محمود غزنوی کار کند. غزنوی حدود 500 شاعر داشته که کارشان مدیحه سرایی بوده و اتفاقا تعدادی نیز بسیار مشهور و پیروز بوده اند. فردوسی می توانست در مدت بسیار کمتری به ثروت بزرگی دست یابد و با این اوصاف نظر نویسنده بسیار دور از فکر و واقعیات است.

این استاد زبان های باستانی دانشگاه تهران گفت: ازطرفی دهقانان طبقه ای از اقشار مرفه جامعه بوده اند که در اوایل ظهور اسلام می زیستند و با حاکمان عربی روبه رو بوده اند که هیچ علاقه ای به ادب و زبان فارسی نداشتند. به همین خاطر اهتمام ویژه ای به پاسداشت ادب فارسی ورزیدند.

وی ادامه داد: از سوی دیگر نویسنده به زعم خودش از دلیل های پذیرفته نشدن شاهنامه در دربار محمود غزنوی نوشته و نظرهای او در حالی است که ما می گوییم از آنجاکه محمود غزنوی ایرانی نبوده هیچ تعصبی راجع به مباحث شاهنامه نداشته است.

جعفری دهقی عنوان نمود: به فصل پایانی کتاب که می رسیم نویسنده نتیجه گیری می نماید و بحث مهمی را بیان و تأکید می نماید که آیا اروپایی ها و غربی ها شاهنامه را به درستی تحلیل کردند یا تحلیل هایشان از روی پنداشت و اغراض خودشان بوده است؟ نویسنده این سؤال را مورد بحث قرار می دهد. نقد کردن تحلیل های غربی درمورد شاهنامه یکی از صحبت هایی است که به درستی در کتاب آمده است.

رئیس انجمن ایران شناسی تأکید کرد: محققان ایران شناس غربی شاهنامه را برگرفته از منابع شفاهی می دانند و نویسنده نیز آنها را نقد می نماید. این برداشت غربی ها اشتباه و از روی غرض است.

وی شرح داد: غربی ها ادعا می نمایند که ایرانی ها منابع شفاهی داشتند و آثارشان تنها سینه به سینه منتقل می شد. بعضی می گویند غربی ها به عمد این را می گویند و می خواهند بگویند ما ملت متمدنی نبوده ایم. این نظر نویسنده کاملا درست و حقیقت این است که غربی ها نتوانسته اند فرهنگ ایران باستان را به خوبی بشناسند و بدانند که چرا ایرانی ها نسبت به یونانی ها آثار مکتوب کم تری دارند؟ باتوجه به شواهد مطمئن هستیم که ایرانی ها توان نوشتن داشته اند؛ به عنوان نمونه 100 کتیبه از زمان هخامنش، ساسانی و حتی اشکانی داریم.

جعفری دهقی یادآورشد : بعلاوه اوستا را داریم که یکی از باارزش ترین و شگفت انگیزترین آثار زمان باستان است؛ بنابراین هیچگاه در نوشتن کمبودی نداشته ایم. ایرانی ها معتقد به ایزدی به نام کلام بودند که ایزد مقدس ایران باستان بوده و به دلیل تقدس وی سعی داشتند آثار دینی یا ادبی را سینه به سینه نقل نمایند و آن را به کتابت در نیاورند و این رویه تا زمان ساسانی دنبال شد تا زمانی که اوستا به کتابت عایدی؛ بنابراین کاملا غلط است که منابع شاهنامه را تنها شفاهی بدانیم.

این استاد دانشگاه اضافه نمود: بعضی از محققان غربی که احیانا سعی کردند شاهنامه را مصادره نمایند، آن را با اندیشه های غربی سنجیدند. واقعیت اسفناک دیگر این است که ما متون ادبی و متون حماسی را براساس فرضیه ها و نظریه های غربی تحلیل می کنیم. متاسفانه مدتی است این شیوه در دانشگاه ها شایع شده و کاملا کار باطلی ست؛ زیرا هرجامعه ای ویژگی ها و سنت های خودش را دارد و ما نمی توانیم تمام دنیا را با یک فرضیه، تحلیل و تجزیه کنیم.

رئیس انجمن ایران شناسی ادامه داد : جایگزینی که برای این نظر دارم این است که ما در ایران از هزاره پیش از میلاد آثار مکتوب مانند اوستا داریم که از یکتاپرستی می گوید. ایرانیان اولین ملت و قوم یکتاپرست در کل دنیا بوده اند.

جعفری دهقی تأکید کرد: بنابراین فردوسی دنیا بینی ایرانیان را در شاهکار خویش منعکس می نماید. این اندیشه ها در دوره اسلام که ایرانی ها آن را پذیرفتند آمیخته شد و تفکر تازه ای به نام ایرانی اسلامی شکل گرفت که در شاهنامه دیده می گردد؛ بنابراین تاریخ ما پر ازنکات مهم است که حداقل از هزاره اول پیش از میلاد تا صدر اسلام وجود دارد و مغفول واقع شده و در هیچ جایی نیست.