کشف بقایای معماری تاریخی در غرب ایران - وبلاگ مویک

به گزارش وبلاگ مویک، یدالله حیدری باباکمال، سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه ساحلی قصر شیرین، با اشاره به این که قصرشیرین با وسعت 1935 کیلومتر مربع، در غرب استان کرمانشاه واقع شده و یکی از شهرهای مهم مرزی ایران است، گفت: در پژوهش های انجام شده، اهمیت ویژه ارتباطی این شهر از دوران ماد تا ساسانی به خاطر قرارگیری بر سر راه بابل (بین النهرین) به منطقه ها داخلی و شرقی ایران مشهود است.

این باستان شناس با بیان این که بیشترین اهمیت قصر شیرین در دوره ساسانی با توجه به حضور خسرو پرویز (پادشاه ساسانی) قابل توجه بوده است، افزود: این پادشاه ساسانی با احداث مجموعه کاخ ها، قلعه ها، بناهای مذهبی و سیستم آبرسانی برای آباد کردن منطقه قصر شیرین اقدام کرد. هر چند به نظر می رسد این بناها در قرون نخستین اسلامی (دوران اموی و عباسی) نیز استفاده می شده اند. با این حال بقایای معماری و آثار تاریخی قصرشیرین به موارد یاد شده خلاصه نمی گردد.

حیدری باباکمال ادامه داد: دز فصل اول حدس به منظور معین عرصه و حریم محوطه ساحلی قصرشیرین (محدود خیابان ساحلی و خیابان شهداء) در اسفند 1399 و فروردین 1400، بقایای معماری قابل توجهی عموماً مربوط به قرون متأخر اسلامی شناسایی شد که این آثار بیشتر بقایایی از کف های آجرفرش و یا دیوارهای آجری و یا قلوه سنگی مربوط به سده های اخیر بوده است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه قصر شیرین افزود: آثار یافته شده از گمانه های فصل اول معین عرصه و حریم، انجام کاوش گسترده به منظور شناسایی هویت و کاربری آثار معماری را ضروری می کرد، بنابراین مطالعه کاربری و هویت آثار معماری به دست آمده و معین دوره بندی دقیق آن ها اصلی ترین مسأله پژوهش میدانی فصل دوم است.

او گفت: با توجه به بقایای معماری و قطعات سفالی به دست آماده در محدوده عرصه در فصل اول، معین شد که این آثار مربوط به یک بنا نیستند و احتمالاً مربوط به چند بنا با کاربری متفاوت بوده که در دوره ساسانی استفاده و دوباره در قرون متأخر اسلامی از آن ها بهره برداری شده است.

این باستان شناس با بیان این که با توجه به نتایج حدس، ابعاد عرصه محوطه 161×125 متر برآورد شده است، افزود: در فصل دوم کاوش، چهار ترانشه با هدف شناسایی بقایای معماری و معین کاربری آن ها ایجاد شده است.

حیدری باباکمال ادامه داد: ترانشه 1 در محل ترانشه حدس شماره 2 (T.TII) که در آن کف های آجر فرش در ابعاد 40×40 سانتیمتر یافت شده بود ایجاد شد، در این ترانشه سازه معماری با ساختار آجر و ملات گچ بسیار سفت و محکم به ابعاد 112×120 سانتیمتر به دست آمد که کوشش بسیاری برای برداشت مصالح آجری آن برای استفاده دوباره در دیوارهای اطراف آن شده بود؛ جایی که دیوار ضلع جنوبی همین مجموعه با آجرهای ناقص یا شکسته سازه فوق در دو ردیف سنگی و آجری ساخته شده است.

سرپرست هیأت باستان شناسی محوطه ساحلی قصر شیرین افزود: در کنار همین سازه، آثار پُرشدگی با استفاده از قلوه سنگ های گرد و یا شکسته مشهود بود که به نظر می رسد در دوره های بعدی پُر شده باشد افزود: روی همین سازه آثار کف سیمان شده ای به دست آمد که مربوط به چند دهه اخیر بوده است، این کف سیمانی با دیوارهای آجری اطراف احاطه شده و مربوط به چند دهه اخیر است.

بنا بر گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری و به گفته این باستان شناس، یافته های ترانشه های II و III نیز به همین ترتیب بوده است به این معنی که در ساخت بقایای قرون متأخر از مصالح قدیمی تر (احتمالاً ساسانی) استفاده شده است.

حیدری باباکمال بعلاوه گفت: به دلیل ساخت وسازها و تغییرات شدید در بافت شهری قصرشیرین در چند دهه اخیر، معین کاربری دقیق آثار کشف شده سخت است، با این حال به نظر می رسد بیشتر آثار یافته شده مرتبط با بقایای مسکونی در چند دهه اخیر باشد و برترین یافته در این زمین، کف آجرفرش ترانشه IV است که زیر انباشت های چند دهه اخیر مدفون شده است.

کاوش در محوطه ساحلی قصر شیرین با مجوز پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اجرا شده است.