چگونه با بیماری خود کنار بیاییم؟ ، راهکارهایی برای سازگاری با بیماری های مزمن و تاب آوری - وبلاگ مویک

به گزارش وبلاگ مویک، تشخیص ابتلا به یک بیماری مزمن مانند دیابت، سرطان یا آرتریت می تواند یک ضربه روحی به فرد مبتلا باشد. تجربه طیفی از احساسات در پی چنین تشخیصی طبیعی است. با این حال می توانید یاد بگیرید که این احساسات را مدیریت کنید تا زندگی رضایت بخش تری داشته باشید.

وبلاگ مویک - یکتا فراهانی: زندگی با بیماری مزمن فرایندی پیچیده، پویا و چندبعدی است و مراحل و ویژگی های مختلفی مانند پذیرش، مقابله، خودمدیریتی و سازگاری است. سردرگمی، غم و ناراحتی پس از تشخیص بیماری مزمن از شایع ترین احساساتی است که بیماران تجربه می نمایند. تحقیقات نشان می دهد افرادی که قبل از تشخیص، استرس زیادی را تجربه می نمایند و بعلاوه کسانی که سابقه افسردگی دارند، ممکن است با اطلاع از ابتلا به یک بیماری مزمن، بیشتر در معرض ناراحتی های مربوط به روان قرار بگیرند و از لحاظ احساسی بیشتر در نوسان باشند.

نرگس پیریایی، دکترای روانشناسی سلامت

البته بیماری های مزمن لزوماً حاد نیستند؛ اما معمولاً به طور ناگهانی ظاهر می شوند و احتیاج به درمان و رسیدگی فوری دارند. چون می توانند خطرآفرین شوند. در خصوص چگونگی مواجهه و رویارویی با بیماری های مزمن با دکتر نرگس پیریایی، روانشناس سلامت گفت وگو نموده ایم.

بروز بیماری های مزمن

بیماری های مزمن انواع مختلفی دارند؛ مانند فشار خون، دیابت، میگرن، فیبرومیالژیا (نوعی بیماری مزمن که باعث می گردد فرد در عضلات و استخوان ها احساس درد و خستگی داشته باشد)، دردهای اسکلتی و عضلانی و گاهی سرطان ها و...

نرگس پیریایی، دکترای روانشناسی سلامت در خصوص چگونگی رویارویی با بیماری های مزمن می گوید: در 50 سال گذشته، بیماری های مزمن یکی از علت های اصلی مراجعه به مراکز بهداشتی و علت بسیاری از مرگ و میرها در سطح دنیا شناخته شده اند. این بیماری ها معمولاً به آهستگی آغاز می شوند و به آهستگی هم پیشرفت می نمایند. برای مثال، بیماری التهاب مفصلی (آرتریت) معمولاً با درد مختصر آغاز می گردد و به تدریج افزایش می یابد.

چند عاملی بودن بیماری های مزمن

دکتر پیریایی با بیان اینکه بیماری های مزمن برخلاف بیماری های حاد که تک عاملی هستند، علل مختلفی دارند که در طول زمان نیز اغلب تغییر می نمایند، می گوید: وراثت، سبک زندگی پرخطر، مصرف سیگار و دخانیات و الکل، ورزش نکردن، رژیم غذایی نامناسب، استرس و عوامل محیطی اجتماعی و فیزیولوژی از علل بروز بیماری های مزمن هستند.

وی می افزاید: برعکس بیماری های حاد که در آن ها بهبودی قابل پیش بینی است، بیماری های مزمن با علائم بیشتر و از دست دادن عملکرد فرد همراه هستند. بیشتر تحقیقات موجود مربوط به کیفیت زندگی مرتبط با سلامت به تأثیر بیماری بر بیماران مربوط می گردد. با این حال، در چندین تخصص پزشکی ازجمله پوست، انکولوژی و ناتوانی جسمی و فکری، مطالعاتی برای آنالیز تأثیر بیماری بر زندگی خانواده های بیماران صورت گرفته است.

نقش خانواده و اطرافیان

این روانشناس سلامت با بیان اینکه ابتلا به یک بیماری مزمن (البته با توجه به نوع آن) بیمار و خانواده بیمار را از جنبه های مختلف درگیر می نماید، می افزاید: برای مثال، افراد مبتلا به یکی از بیماری های مزمن، محتمل دوره های تکرارشونده احساس ضعف و درماندگی، احتیاج به معاینه مکرر پزشکی، پیروی منظم از دستورالعمل های درمانی، مصرف همیشگی دارو، محدودیت در نوع تغذیه و فعالیت ها و اختلال در دیگر جنبه های زندگی مانند روابط بین فردی می شوند.

در موارد شدیدتر نیز این نوع بیماری ها باعث درد همیشگی می شوند؛ مانند موارد منجر به ناتوانی نسبی یا کامل فرد در فعالیت های روزمره زندگی و گاهی حتی مرگ. همه این موارد می توانند اعضای خانواده و اطرافیان بیمار را هم تحت الشعاع قرار دهند. بنابراین مهم است شرایط آن ها نیز مورد آنالیز قرار بگیرند.

تاثیر بیماری بر خانواده

به گفته دکتر پیریایی، تعریف خانواده در ادبیات مختلف فرق دارد و تعریف گسترده ای دارد. اما به طور کلی آنالیز ها نشان می دهد اگر فردی در یک خانواده به بیماری مبتلا گردد، جنبه های مختلف زندگی سایر اعضای خانواده از جمله روابط عاطفی و احساسی، مالی، روابط خانوادگی، تحصیل و کار، اوقات فراغت و فعالیت های اجتماعی می تواند تحت تأثیر قرار گیرد.

وی در ادامه می افزاید: ابزارهای متعددی برای مقدار گیری تاثیر بیماری بر خانواده فرد مبتلا وجود دارد که معمولاً ناشناخته و دست کم گرفته می شوند. در نظر گرفتن کیفیت زندگی خانواده ها و بعلاوه بیماران می تواند در خصوص مسائلی مانند روابط خانوادگی و تصمیمات درمانی بینشی تازه و مؤثر پیش روی بیمار و خانواده او بگذارد.

واکنش های مختلف بیماران

به گفته دکتر پیریایی، افراد مختلف در برابر ابتلا به بیماری های مزمن واکنش های متفاوتی نشان می دهند؛ مانند شوک، انکار، اجتناب و گاهی نیز افسردگی و اضطراب. این واکنش ها به عوامل مختلفی بستگی دارد: عواملی مانند شخصیت فرد، مهارت های مقابله ای و سازگاری فردی؛ و نوع حمایت های اجتماعی که در دسترس این بیماران واقع شده است؛ و بعلاوه آثاری که این بیماری بر عملکرد روزانه آن ها به جای می گذارد.

ضرورت آگاهی از چگونگی رویارویی با بیماری های مزمن

این روانشناس سلامت با بیان اینکه اغلب ما دست کم در طول زندگی به یکی از بیماری های مزمن مبتلا خواهیم شد، می گوید: آگاهی از عواملی که احتمال ابتلا به بیماری ها را افزایش می دهد، راه های پیشگیری از ابتلا به اینگونه بیماری ها و استفاده از روش های ارتقای سلامت، می تواند در پیشگیری از ابتلا و بهبود عملکرد و پیشرفت درمان در فرد بیمار یاری نمایند.

وی با اشاره به اینکه معمولاً علت پیروی نکردن بیماران از برنامه درمانی شان برای کنترل بیماری مزمن، عوامل روانی -اجتماعی است، می افزاید: روش هایی مانند آگاهی بخشی و آموزش درباره بیماری، سازگاری با برنامه درمانی و تغییرات ناشی از آن، مهارت های مدیریت استرس و روش های آرام سازی و خانواده درمانی برای این بیماران به منظور سازگاری با بیماری و حفظ روال طبیعی زندگی بیماران و بهبود کیفیت زندگی آنها می تواند مؤثر واقع گردد.

لزوم مدیریت بیماری و کسب مهارت های لازم برای مقابله با آن

این روانشناس سلامت با بیان اینکه مهارت های لازم و موثر در مدیریت بیماری مزمن و مقابله با آن را می توان به یاری روانشناس سلامت به بیماران آموزش داد، می افزاید: اولین قدم و مسئولیت هر شخص مبتلا به بیماری برای مدیریت بیماری اش، شناخت بیماری است؛ شناخت به معنای تاثیر بیماری بر فرد، مراحل درمان، تهیه گزارش از آن و تعامل سازنده با پزشک با توجه به تفاوت های فردی هر بیمار است.

دکتر پیریایی ادامه می دهد: با توجه به نوع هر بیماری، مهارت های لازم برای مقابله با آن شامل مصرف دارو، استفاده از یک داروی خاص استنشاقی، گرفتن اکسیژن، انجام کارهای تازه مانند ورزش یا پیروی از نوعی خاص رژیم غذایی می تواند متفاوت باشد. ضمن آنکه در بیماری هایی مانند سرطان، مهارت مقابله با عوارض درمان مانند شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز خاص و متفاوت خواهد بود.

چطور با شرایط سخت بیماری کنار بیاییم؟

این روانشناس سلامت می گوید: معمولا همراه با ابتلا به یک بیماری مزمن هیجان های منفی مانند خشم (چرا من؟)، افسردگی (دیگر نمی توانم هیچ کاری بکنم و ناامیدی)، ناکامی یا انزوا در بیمار به وجود می آید. بنابراین درمان اینگونه موارد، یعنی رسیدگی و توجه به فکر و روان افراد، نیز باید به طور موازی با درمان مسائل جسمانی انجام گردد.

دکتر پیریایی می گوید: یاری به بیمار برای دستیابی به قدرت پذیرش بالا، کنترل هیجانات خود، حفظ روال طبیعی فعالیت های روزانه با برنامه ریزی و هدف گذاری رفتاری متناسب با شرایط بیماری و آموزش مهارت های حل مساله می تواند یاری موثری در مدیریت بیماری مزمن به افراد برای کنار آمدن با بیماری باشد.

منبع: همشهری آنلاین